Basketbol OyuncularıUncategorized

Basketbol ve Kuralları

Fiziksel aktivite tatmini, sosyalleşme ihtiyacı, adrenalin, başarının hazzı… Sayabileceğimiz onlarca sebebin yanında diğer sporlarda olduğu gibi belli bir alan içinde, eşit sayıda sporcunun, ortak kabul gören kurallarla mücadele etmesi bizi iki yönden pozitif etkiliyor. Bunlardan birisi gerçek hayat pratiğinde pek rastlayamadığımız ideal düzenin varlığı. Kurallar ve bu kurallara uymanın hepimizi eşit şartlara taşıyor olması insana aradığı ideal rekabet formunu sunuyor. İkincisiyse eşit şartlarda fark yaratabilmek için kendimizi zorlamamız zorunluluğu. Ya fiziksel olarak ya oyun aklınızla ya da takım olarak kendini daha çok zorlayanın kazandığı, bu kazancın kendimizi ve çevremizi daha iyi tanımaya olanak tanıdığı eşsiz sporlardan bir tanesi. Bu yönüyle ele alındığında kurallar, basketbolu basketbol yapan en önemli unsurdur diyebiliriz.

Basketbol Kurallarının Tarihi Serüveni

Pek çok spor gibi basketbolun kökenleri hakkında da farklı rivayetler mevcut. Bunlardan en gerçekçisi Amerika kıtasında Kızıldereliler’in basketbola benzer bir uğraşları olduğu. Yakın tarihte bilinen ve kuralları olan ilk basketbol adımlarıysa Massachusettes Sprigfield Koleji’nde atılıyor. Beden eğitimi öğretmeni James Naismith on üç maddelik kurallarıyla bir oyun tasarlıyor. Bu oyun beyzbol, amerikan futbolu sporcularını sezona hazırlamak, kondisyonlarını ve oyun algılarını geliştirmek için tasarlanıyor. Zaman içinde seviliyor ve günümüze kadar uzanan bir yolculuğa ilk duraklık ediyor.

Basketbol Kuralları Nelerdir?

Basketbolda Saha, Pota ve Top Kuralları

  • Basketbolda saha ölçüleri 28 metre x 15 metredir.
  • Basketbol sahasında potalar dış çizgilerden 1,2 metre içerde bulunur.
  • Tabya, panya veya cam olarak bilinen dikdörtgenin boyutları 1,8 x 1,2 metredir.
  • Çemberin yerden yüksekliği 3,05 metre, çember çapıysa 45 cm’dir.
  • Basketbolda serbest atış çizgisinin potaya olan uzaklığı 5.8 metredir.
  • Üç sayısı çizgisinin potaya olan mesafesi dikey olarak 6,25 metredir.
  • Basketbol topunun çevresi 75-80 cm’dir.
  • Basketbol topunun ağırlığıysa 600-650 gram aralığındadır.

Basketbol Oyun Kuralları ve Oyuncular

  • Basketbol 10 (NBA’de 12) dakikadan 4 periyot üzerinden oynanır, takımların hücum süreleri 24 saniye, kendi yarı alanlarından topu taşımak zorunda oldukları süre ise 8 saniyedir.
  • Her bir takımda 12 oyuncu bulunabilir, takımların bir adet koçu ve istenmesi halinde yardımcıları saha kenarında olabilir.
  • Basketbolda takımların sınırsız oyuncu değişim hakkı bulunur. 
  • Sahadaki her bir oyuncunun 5 (NBA’de 6) faul hakkı bulunur. Takımlarınsa 4 faul hakkı vardır, 4. faullü hareketten sonra çalınan her faul düdüğünde rakip takım serbest atış hakkı kazanır.
  • Oyuncuların topla birlikte çizgiye teması topu rakip takıma geçirir, çizgiye temas olmadan dışardaki topu havadan saha içine döndürebilirler.
  • Üç sayı çizgisinin gerisinden atılan her şut mesafe fark etmeksizin 3 sayı ile ödüllendirilir, içerden atılan sayılar 2, serbest atışlarsa 1 puan değerindedir.
  • Normal sürenin berabere bitmesi halinde 5 dakikalık uzatma dilimi oynanır. Beraberlik sürdükçe 5’er dakikalık yeni uzatma dilimlerine başlanır.
  • Takımların ilk yarıda 2, ikinci yarıda 3 mola hakları bulunur. Periyotlar arası 2 dakika, devre arası 15 dakika zaman dilimi de mola olarak sayılabilir. Öte yandan takımlar çeyrek yarısı gelmiş olmasına rağmen mola hakkı kullanmamışsa, oyun ilk durduğu anda televizyon molası olarak adlandırılan mola süresi başlar.

Basket Faul Nasıl Olur? 

Basket faul oyundaki ödüllendirme yöntemlerinden birisi olarak görülebilir. Hücum yapan bir oyuncunun sayıya yönelik pozisyonda durdurulması durumunda topu elden çıkardığı ve isabeti yakaladığı sayılar geçerli olacaktır. Buna basket faul adı verilir.

 İki sayılık atışlarda da üç sayılık atışlarda da basket faul sonucu bir serbest atış kullanılır. Hücumları 2 yerine 3, 3 yerine 4 puan ile tamamlamayı sağlayabilen ve skorda her zaman dönüş imkanına destek olan, heyecanı yükselten, momentumu bir rakipten diğerine çevirebilen eşsiz kurallardan birisidir basket faul.

Sportmenlik Dışı Faul, Kasti Faul ve Teknik Faul

 Sportmenlik dışı faul veya diğer adıyla kasti faul; oyuncunun topla oynama girişimi olmadan gerçekleştirdiği sert hamle, itme, çekme, dirsekle temas aksiyonlarına verilen cezadır. Eskiden kasti faul olarak ifade edilirken sportmenlik dışı olarak değiştirilmesinin ana sebebi sert müdahalelerin kasen olmasa da bu faulle cezalandırılabiliyor olmasıdır. Bir serbest atış ve kenardan rakip lehine topun başlatılmasıyla cezalandırılır. 

 Teknik faulse oyun içi temaslardan bağımsız ‘temassız’ faul olarak adlandırılır. Hakemlere, rakip oyunculara, saha komiser ve diğer görevlilere, seyircilere saygı çerçevesini aşan hareketlerde bulunmak, hakemi aldatmaya yönelik davranışlar, oyunun başlangıcını geciktirecek hareketler ve basketbolcu olarak tanımlanan dürüstlüğü, sportmenliği ihlal eden, basketbolun temiz ruhuna uygunsuz davranan pek çok hareket teknik faul olarak değerlendirilebilir. 2 teknik faul alan oyuncu sahadan atılır. Cezası 1 serbest atış ve topun yandan rakipçe başlatılmasıdır. 

Üç Saniye Kuralı 

 Basketbolda sahayı sınırlayan pota altındaki çizgi ile serbest atış çizgisi arasında kalan dikdörtgen alana boyalı alan adı verilir. Genelde pota altı aksiyonlarının yaşandığı ve uzun oyuncuların, pivotların aktif rol oynadığı bölgedir boyalı alan.

 Wilt Chamberlain gibi rekor skorlara ulaşan bazı oyuncuların boyalı alan içindeki dominasyonu, basketbola yeni bir kural getirme zorunluluğu doğurdu: 3 saniye kuralı. Bu kurala göre sporcular, hücum veya savunma oyuncusu olması farketmeksizin boyalı alan içinde üç saniyeden uzun bekleyemezler. Boyalı alanın dışına çıkıp yeniden girdiklerinde bu süre sıfırlanır. Bu çıkış sürecinde üç saniye kuralının işlememesi için oyuncunun iki ayağının birden boyalı alanı teması kesmesi gerekir. Bunu yaparken bir ayağını dışarı çıkarmak ve diğerini havada tutmak da kural dışı sayılmayan ve sık uygulanan bir taktiktir.

Basketbolda Kaç Numara Nerede Oynar?

Basketbolda saha içinde bulunan 5 oyuncu mevkileri ve görevlerine göre 1-5 arası numaralandırılır. Bunun oyuncuların forma numarası ile ilgisi yoktur. Bir nevi mevkilerin kısaca ifade edilmesidir.

1 Numara Point Guard

Oyun kurucu olarak da tarif edilen 1 numaralar, takımının hücumunu ve savunmasını ilk elden yönlendirir. Topu iyi saklama ve çalma, top sürme becerileri, oyun aklı ve asist yetenekleriyle bilinen bir numaralı mevki oyuncuları genelde kısa oyunculardan oluşur.

Steph Curry, Chris Paul, Magic Johnson, Steve Nash, Kerem Tunçeri, Shane Larkin gibi örnekler verebiliriz.

2 Numara Şhotting Guard / Skorer Gard

 Skorer nitelikleri yüksek, takımın sayı yükünü sırtına almaya odaklı mevki oyuncuları iki numaralardır. 3 sayı isabet sayıları yüksektir, genelde çabuk ve çevik oyunculardan oluşsa da oyun aklıyla skorer olmayı başaran 2 numaralar da mevcuttur. Efsane Michael Jordan, Kobe Bryant gibi oyuncular sahada skorer gard olarak görev alırlardı. 

3 Numara Kısa Forvet / Small Forward (SF)

 Kısa olarak ifade etsek de kısa forvetlerin genelde bir forvete göre kısa, gardlara göre uzun olduklarını söylemeliyiz. Eğer üç numara rolünde olmak istiyorsanız sahada hemen her işte biraz mahir olmanız gerekir. Şut atabilen, cut edebilen, boyalı alanı zorlayabilen, ribaund almaya yatkın, uzunlara arka çıkabilecek, serbest atış alıp skora çevirebilecek… Lebron James, Kevin Durant gibi yıldızlar esasen 3 numara oyunculardır.

4 Numara Uzun Forvet / Power Forward (PF)

 Pota altında pivotların etrafında sayı üreten, atletik özellikleriyle ribaund toplayan, rakibin 4 ve 5 numaralı oyuncuları savunan basketbolculardır. Pivotlara göre özellikle orta mesafe atış kalitesi yüksek, daha iyi serbest atış yüzdesi olan 4 numaralar taktik gereği kısa takıma dönüldüğünde pivot pozisyonuna da geçebilmelidirler.

Tim Duncan, Dirk Nowitzki, 4-5 arası oynayan Anthony Davis bu numaranın oyuncularıdır.

 5 Numara Pivot /Center

 Genellikle takımların en uzun ve fizikli oyuncuları beş numaralardır. Boyalı alan çevresinde konumlanıp, potaya yakın bitirişler denerler. Mesafeli şut atmaktan ziyade fizik gücüyle çembere yaklaşmak sırtı dönük oynayabilmek pivotların alametifarikasıdır. Savunmada çemberi gözetmek, caydırıcı bloklar yapmak ve ribaundları toplamak görevleri vardır. Potaya gitmek isteyen kısalar için perde yapmak da pivotların iyi bilmesi gereken oyunlardandır. Günümüzde Kristaps Porzingis gibi uzak mesafe şutları atabilen ve Joel Embiid gibi serbest atış yüzdesiyle skora büyük katkı sağlayan modern uzun yıldızlar da vardır.

Shaq, Hakeem Olajuwon, Jan Vesely, Sertaç Şanlı gibi oyuncular pivot yani beş numara olarak görevlendirilirler.

İlgili Makaleler

Bir cevap yazın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Başa dön tuşu